POŁOŻENIE WSI
Płk.Edmund Callier w swym dziele pt. „Powiat Kościański w XVI Stuleciu – szkic geograficzno- historycznym” pisze o położeniu Moch.
„Mochy leżą na połudnoiwy – wschód od Kębłowa i na południowy - zachód od Przemętu.
Najstarsza część wsi, rozłożyła się dokoła pagórka zwanego „Łysa Góra” leżąca 90 m. npm. Świadczy o tym układ dróg, w rozwidleniu dróg do Wielenia i Osłonina. Stoi do dziś kaplica. Droga do Kaszczoru, prowadziła przez tzw. „Ciche Huby” (niegdyś była tam osada Ptowo). Obecnie wieś tworzy kształt litery X i leży 14 km. na południe od Wolsztyna przy szosie Wolsztyn – Wschowa i 85 km. na południowy – zachód od Poznania, dokąd prowadzi szosa przez Przemęt, Śmigiel, Kościan i Stęszew”.
Nazwa Mochy pochodzi prawdopodobnie od nazwiska Moch, bo etymologicznie z niej nic wywieść nie można – jak np. z nazw sąsiednich wsi:Łupice od łupania, Kaszczor od klasztoru, Ciosaniec od ciosania.
Czasy dawne.
Czasy dawniejsze.
Czasy najdawniejsze.
Pierwsze wzmianki o Mochach pochodzą z 29 lipca 1210 roku.
Wtedy to na spotkaniu w Bożykowie książę kaliski i poznański Władysław IV Odonic podarował 10 wiosek w Kasztelanii Przemęckiej i 4 w okolicy Śremu (inne źródła mówią o 16 wioskach) opatowi zakonu Cystersów Winemarowi z Pforty (Saksonia). Były to: Mochy, Ptowo (wieś leżąca niegdyś pomiędzy Mochami a Kaszczorem), Radomierz, Górsko, Osłonin, Siekowo, Kluczewo, Wierzchuje, Dominice, dwa Bukowce, Rozwarowo Koło, Przyszynę i Dietrzniki wraz z mieszkańcami. Wieś Skromlin, która była własnością niejakiego Zbramirusa mnisi mieli otrzymać dopiero po jego śmierci.
Fundacja ta z niewiadomych przyczyn nie doszła jednak do skutku. Dopiero 6 stycznia 1278 r. książę gnieźnieński Bolesław i Przemysław książę poznański podarowali Zakonowi Cystersów ponownie wioski położone w naszym regionie.
Zadaniem Cystersów było m.in. wprowadzanie nowej kultury rolnej poprzez rozwój nowoczesnych technik rolniczych, nowych produktów rolnych, upraw warzyw i trójpolówki. Książę, jako fundator, zezwolił mnichom również na zakładanie osad targowych i prowadzenie akcji kolonizacyjnej oraz lokację wsi na prawie niemieckim.
W źródłach opisane zostały także i te wydarzenia:
1309 8 listopada pożar w Starym Dworze.
1310 Nałożono na chłopów 3 dni szarwarku w roku – musieli oni przepracować te dni dla biskupa Andreasa z Poznania.
1410 Mochy stawiają jednego pieszego żołnierza na bitwę pod Grunwaldem.
1454 Hrabia Abraham Zbąski, właściciel Kębłowa toczy proces sądowy przeciwko Cystersom o Jezioro Mochyńskie.
1550 Bardzo ostra zima – palono w piecach do 24 czerwca (niektórzy paśli bydło słomą z dachów).
1567 Wzmianka o opuszczonej wsi Ptowy.
1650 Karano chłopów za kupno soli z niekontrolowanego źródła (chłopów z Moch skazano na kary w wysokości 14 grzywien – jedna grzywna to 1 koń, 0,5 grzywny płacono za woła, 1/3 za krowę i 1/25 grzywny za owcę).
1650 Sołtys Adam Janeczek podaje, że w trakcie wojny 30 – letniej spalono w Mochach 8 domów dworskich i 35 domów chłopskich.
1678 Niemieccy żołnierze plądrują klasztor w Przemęcie. Cierpią także Mochy, Kaszczor, Łupice i Ciosaniec. W Wijewie spalono na stosie wdowę Małgorzatę Hurniczkę jako czarownicę.
W „Kodeksie Dyplomatycznym Wielkopolski” III nr 1762 (Ignacego Zakrzewskiego) czytamy „ Jan Chaher, opat klasztoru wieleńskiego, sprzedał 4 czerwca 1379 r. sołectwo w Wijewie.
W tym samym roku, wymienia także sołtysa Bernarda z Moch, i Myknona, zwanego Górskim z Ptowa. Wynika z tego, że w roku tym, Mochy i Ptowo, posiadały już prawo niemieckie czyli sołtysa i ławników”.
W r. 1793 na podstawie 2 rozbioru Polski, wieś Mochy z całą Wielkopolską, dostały się pod zabór pruski.
Zaborcy, utworzyli z części powiatu kościańskiego, nowy powiat Babimost, do którego wcielono wieś Mochy, wraz z Ciosańcem, Kaszczorem, Górskiem i Przemętem.
Od roku 1807 do 1813 Mochy należały do Księstwa Warszawskiego. W r. 1834 rząd pruski, skasował zakon Cystersów w Przemęcie, konfiskując dobra zakonne. Mochy stały się od tego czasu, domeną rządową.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, wydany w 1885r. w tomie VI na str. 559 podaje:
- Mochy,
1. niem. Mauche, Nadleśnictwo królewskie i folwark, gmina i wieś. Nad błotami Obry, pow. babimoski. Nadleśnictwo ma 13 tys. 232 morg rozległości, folwark zaś 388 morg.
2. miejscowość:
a) Mochy wieś
b) Kolonia Vincenthorst (dziś Wincentowo) 177 domów, 1138 mieszkańców, w tem 55 ewangelików, 1083 katolików, szkoła elementarna, kilku klasowa, 149 analfabetów.
Poczta, gościniec, na miejscu, telefon w Starym Klasztorze czyli Kaszczorze. Stacja kolejowa w Wschowie
3. Mochy – folwark – 4 domy, 52 mieszkańców
Powiat babimojski dzielił się na 5 obwodów (dystryktów), a Mochy należały do obwodu zaborowskiego (Zaborowo koło Przemętu)
Z kroniki tutejszej szkoły, dowiadujemy się że w roku 1884 panował w całej okolicy dur brzuszny. We wsi Mochy zmarło wtedy 10 osób.
W 1908r. Komisja kolonizacyjna zakończyła parcelacje domen państwowych: Moch, Kaszczoru i Łupic. Na nowo powstałych działkach przy szosie do Kaszczoru, powstała nowa osada Mochy – Kolonia. Sprowadzono tu osadników ewangelików.
Dla dzieci kolonistów ewangelików, zbudowano specjalną szkołę, na górce, z wieżą, zwaną szkołą hakatystów (w chorągiewce były umieszczone litery HKT).
Do 1939r. w Mochach były 3 gospody, 3 piekarnie, 2 rzeźnictwa, 5 sklepów kolonialnych, oraz 2 kowali, 3 kołodzieji, 3 stolarzy, wytwórnia wód gazowanych i lemoniady.
Znajdował się tu również Posterunek Straży Granicznej (dziś budynek biblioteki), gdyż wieś znajdowała się o 2 kilometry od granicy polsko – niemieckiej. Wieś Mochy należała również terytorialnie do Posterunku Policji Państwowej w Kaszczorze.
1939r. – W miejscowym nadleśnictwie miała swą siedzibę niemiecka komenda wojskowa. Chcąc podkreślić niemieckość tych ziem Niemcy nazwali wieś Mochy – Deutschendorf. Po kilku latach nazwę zmieniono na Mauche.
W czasie okupacji był w Mochach obóz jeniecki, najpierw przebywali tu Francuzi, a później Anglicy.
Dnia 12 kwietnia 1950r. nastąpiło podłączenie do linii elektrycznej.
Dnia 1 czerwca 1952r. oddano do użytku jedną z najwspanialszych szkół w powiecie wolsztyńskim. Jest piętrowa, na parterze znajdują się 4 izby lekcyjne, kancelaria kierownika szkoły, pokój nauczycielski, sala gimnastyczna z szatnią a na piętrze są 3 izby lekcyjne, świetlica ze scena, gabinet biologiczny i biblioteka. Na poddaszu znajdują się 3 pokoje na pomoce naukowe. W piwnicy znajduje się obszerna kuchnia, jadalnia, pracownia robót ręcznych, sala kinowa, łaźnia oraz kotłownia, gdyż szkoła jest wyposażona w centralne ogrzewanie, wodociąg i kanalizę.
wybrała Grażyna Swiniarek | 
